Had bank de rente zelf tussentijds moeten aanpassen?

10 mei 2021 om 18:00

Klanten hebben in 2018 in totaal € 200.000,00 op hun lening afgelost. Als gevolg daarvan was de verhouding tussen de totale hypothecaire schuld en de waarde van de woning gedaald. De klanten vinden dat de bank, gelet op de gewijzigde schuldmarktwaardeverhouding, uit eigen beweging de risicoklasse had moeten aanpassen en de risico-opslag / rente had moeten verlagen. Vindt de geschillencommissie van het KiFiD dat ook?

De feiten

In 2005 hebben de klanten een hypotheek afgesloten bij Alkmaar Hypotheken B.V. (rechtsvoorganger van de bank). De totale lening was destijds
€ 448.783,00 met een rentevast periode van 10 jaar tegen een rente van 3,95% per jaar. De lening was ingedeeld in de risicoklasse >90 % van de executiewaarde.

De klanten hebben in 2018 in totaal € 200.000,- op de lening afgelost. Als gevolg van de aflossing zijn de lening en de maandtermijn gewijzigd. Op het financieel jaaroverzicht 2018 dat klanten van de bank hebben ontvangen is het volgende vermeld: “Kan uw hypotheekrente omlaag? Heeft u extra afgelost sinds u uw hypotheek afsloot? Dan kan de risicoklasse van uw hypotheek mogelijk omlaag. De hypotheekrente die u betaalt kan hierdoor lager worden.”

In december 2019 zijn nieuwe algemene voorwaarden op de lening van toepassing verklaard. Hierin is opgenomen dat het mogelijk is om gedurende de looptijd van de lening de rente aan te laten passen, wanneer de lening in een andere risicoklasse valt. Bijvoorbeeld wanneer er extra wordt afgelost.

Op 31 maart 2020 hebben de klanten de bank verzocht de lening in te delen in een andere risicoklasse. De bank heeft daarop de lening per 1 april 2020 in een andere risicoklasse ingedeeld en de risico-opslag verlaagd. Dit heeft geleid tot een lager rentepercentage per 1 mei 2020.

Klanten hebben daarna de bank verzocht om de rente met terugwerkende kracht per 1 mei 2018 te verlagen aangezien de lening door de schuld-marktwaardeverhouding toen al in een lagere risicoklasse viel. De bank heeft echter aangegeven dat dat niet mogelijk is. Het verzoek voor het verlagen van de opslag kan alleen verwerkt worden na insturen van een recente woningwaarde vanuit de klant zelf. Dit is conform de voorwaarden van de hypotheek.

Daarop hebben de klanten een klacht ingediend bij de bank, maar die heeft de klacht afgewezen. Klanten hebben diezelfde klacht aan het KiFiD voorgelegd.

De beoordeling

Van belang is wat partijen ten aanzien van de risicoklassen en de hoogte van de rente / risico-opslag zijn overeengekomen. Partijen zijn een vaste rente overeengekomen, wat niet tussentijds kan worden aangepast. De lening was destijds ingedeeld in de risicoklasse > 90 % van de executiewaarde. De lening en de voorwaarden bevatten geen bepaling(en) op grond waarvan de bank verplicht is om de risico-opslag / rente gedurende de rentevast periode aan te passen bij een verlaging van het risico. Er is ook geen rechtsregel die de bank dit verplicht. Ook is overeengekomen dat de rente opnieuw zal worden vastgesteld als de rentevast periode is geëindigd. Dat betekent dat de bank onder de oude voorwaarden niet gehouden was om de risico-opslag / rente per 1 mei 2018 te verlagen en dus terecht een risico-opslag in rekening heeft gebracht.

Met ingang van december 2019 zijn de nieuwe voorwaarden van toepassing. De commissie oordeelt dat de bank ook op grond van deze set voorwaarden niet gehouden was om de risico-opslag/rente uit eigen beweging te verlagen. Bij een verlaging van de schuld-marktwaardeverhouding kunnen klanten bij de bank het verzoek in te dienen om de lening in een andere risicoklasse in te delen. Niet is gebleken dat de klanten de bank eerder dan in april 2020 hebben verzocht om de lening in een andere risicoklasse in te delen. Daarom is het niet ten onrechte dat de bank in de periode van december 2019 tot mei 2020 een renteopslag in rekening heeft gebracht.

Met betrekking tot de klacht van de klanten over het feit dat de bank de klanten niet actief zou hebben gewezen op de mogelijkheid om de risico-opslag/rente te verlagen, oordeelt de commissie als volgt. De bank is op grond van wettelijke bepalingen, noch op grond van haar zorgplicht gehouden is om haar klanten op eigen initiatief te informeren over de mogelijkheden van het wijzigen van de risico-opslag vanwege een gewijzigde verhouding tussen de hypothecaire geldlening en de waarde van de woning. Ook het argument van de klanten, dat het gaat om een opmerking in een bijlage bij een te downloaden jaaroverzicht, gaat niet op. Omdat de klanten het financieel jaaroverzicht 2018 hebben gedownload, gaat de commissie ervan uit dat partijen hebben afgesproken om te corresponderen via ‘mijnflorius’. Van de klanten mag in dat geval worden verwacht dat zij de door de bank digitaal aan hen verstrekte informatie aandachtig lezen, aangezien deze informatie dient ter vervanging van de papieren versie van het financieel jaaroverzicht.

De beslissing

De conclusie is dat de bank niet tekort is geschoten in de nakoming van de overeenkomst van hypothecaire geldlening. De klacht van de klanten is daarmee ongegrond en de vordering wordt afgewezen.

Wat kunt u doen?

Nu de huizenprijzen zijn gestegen kan de hypotheek van uw klanten in een andere risicoklasse vallen. In het kader van uw zorgplicht kunt u uw klanten informeren over de mogelijkheid om de rente tussentijds te verlagen, als dit tenminste mogelijk is bij de betreffende geldverstrekker. Komt de klant bij u om te informeren of de hypotheek kan worden overgesloten om lagere maandlasten te krijgen, is dit een optie om mee te nemen. Zo voorkomt u dan klant nu mogelijk een boete moeten betalen en andere kosten moeten maken om de hypotheek over te sluiten, maar u biedt uw klant wel een mogelijkheid lagere maandlasten te krijgen. Door een zorgvuldige analyse van de scenario’s krijgt uw klant een waardvol advies. Hiervoor hoeft u overigens niet altijd een volledig integraal adviestraject op te zetten. Met de mogelijkheden van ‘Dienstverlening op maat’, kunt u een gerichte analyse en adviesuitvoeren. Leg in dat geval wel duidelijk vast wat de reikwijdte van uw dienstverlening is.

Wat kan SVC voor u doen?

Heeft u behoefte aan ondersteuning met betrekking tot uw zorgplicht? Wij kunnen u hierin voorzien door middel van een Keurmerk Certificeringsaudit, dossiercontrole, een workshop en voorbeelden in ons Kennisportal.  Neem contact met ons op en wij informeren u over de mogelijkheden.