Kamerbrief over financieel advies consumenten

17 januari 2019 om 21:00

Op 15 januari jl. heeft minister Hoekstra van Financiën een brief aan de Tweede Kamer gestuurd inzake klantgericht advisering over financiële dienstverlening. De Minister heeft hierover gesproken met Adfiz, de Consumentenbond, het Keurmerk objectief vergelijken, de NVB, de OvFD, het Verbond van Verzekeraars en de Vereniging Eigen Huis. De belangrijkste punten zetten wij voor u op rij.

Onafhankelijk advies

De minister pleit in zijn brief voor drie categorieën adviseurs: de verkoopadviseur die werkzaam is bij de bank of verzekeraar, de zelfstandige adviseur en de onafhankelijke adviseur. Het onderscheid tussen de twee laatste, maakt hij omdat een zelfstandig dienstverlener niet altijd zal kwalificeren als onafhankelijk. De minister wil ook financieel dienstverleners die over complexe producten adviseren, voorschrijven waaraan een onafhankelijk advies moet voldoen. Maar hij schrijft géén marktbrede vergelijking voor. Hij vindt het adviseren op grond van een objectieve analyse voldoende.

Het doen van een objectieve analyse vereist het vergelijken van een toereikend aantal producten. Dit is een open norm en houdt in dat een vergelijking dient te worden gemaakt van een toereikend aantal op de markt verkrijgbare en vergelijkbare financiële producten. Daarnaast mogen onafhankelijke adviseurs geen financiële producten aanbieden of nauwe banden hebben met een financieel dienstverlener die producten aanbiedt. Dit heeft directe gevolgen voor het bemiddelingsbedrijf dat al dan niet via een holdingstructuur is verbonden met een volmachtbedrijf (de zogenaamde huisvolmacht). Hoekstra vindt dat de AFM genoeg toezicht houdt op het vaststellen van de toereikende aantallen. Een klant moet er bij onafhankelijk advies op kunnen vertrouwen dat de financiële dienstverlener adviseert op grond van een objectieve analyse en dus een toereikend aantal producten vergelijkt.

Actieve transparantie

Een jaar geleden was de evaluatie van het provisieverbod voor complexe financiële producten. Het resultaat was dat de toegankelijkheid van advies niet werd belemmerd. Klanten kunnen vragen naar de provisie die de financiële dienstverlener ontvangt, maar de praktijk is dat klanten er nauwelijks naar vragen. En daarmee werkt volgens Hoekstra passieve transparantie onvoldoende. Als de consument niet op de hoogte is van het feit dat hij betaalt voor dienstverlening, bestaat de kans dat de consument niet vraagt om de dienstverlening waar hij recht op heeft. Daarom zal de minister samen met de toezichthouder bekijken hoe actieve transparantie het beste kan worden vormgegeven.

Geautomatiseerd advies

Bij volledig geautomatiseerd advies vindt geen gesprek plaats met de klant, maar wordt het advies gegenereerd door een computer. De vakbekwaamheidseisen in de Wft sluiten op dit moment echter alleen aan op de situatie waarbij er sprake is van rechtstreeks contact. De AFM heeft daarom de zorg geuit dat bij volledig geautomatiseerd advies geen klantcontact is en daarom de vakbekwaamheidseisen niet (altijd) van toepassing zijn. De minister is het met de AFM eens dat vakbekwaamheid een basisvereiste is voor advies en is daarom van plan dit artikel aan te passen. Zodat bij geautomatiseerd advies, ook als geen sprake is van persoonlijk contact, de vakbekwaamheid geborgd blijft.

Het tweede aandachtpunt is dat bij geautomatiseerd advies sprake kan zijn van geautomatiseerde besluitvorming. Op grond van de AVG is geautomatiseerde besluitvorming, behalve in uitzonderingsgevallen, verboden. Hiervan is bijvoorbeeld sprake als een kredietaanvraag door een geautomatiseerd systeem wordt afgewezen. Het verbod geldt niet als sprake is van een geautomatiseerd advies dat vervolgens door iemand wordt betrokken bij de beslissing over bijvoorbeeld een kredietaanvraag, waarbij ook rekening wordt gehouden met andere overwegingen. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) is belast met het houden van toezicht op de naleving van de AVG. De minister geeft in de brief aan in samenwerking met de AP en AFM de ontwikkelingen op dit gebied te volgen.

Faciliteren van vergelijking en passende keuzes door consumenten

De minister wil in 2019 de informatie in het dienstverleningsdocument effectiever te maken. Doel is dat meer consumenten informatie uit het document gebruiken bij het kiezen van een financiële dienstverlener.  Het document kan nog beter aansluiten bij behoeften van consumenten. Met diverse marktpartijen zullen enkele versies van het document worden ontwikkeld die worden getoetst op effectiviteit, en vergeleken met het huidige dienstverleningsdocument.

De volledige brief van de minister aan de Tweede Kamer leest u hier.