Toelichting hypotheekschuldmonitor en aflosvrije hypotheek

19 juni 2020 om 09:30

Onlangs heeft minister Hoekstra middels een Kamerbrief de Kamer geïnformeerd over de hypotheekschuldmonitor en de aanpak van aflosvrije hypotheken. In dit artikel een samenvatting van deze brief.

Hypotheekschuldmonitor 

In de hypotheekschuldmonitor wordt onder andere aangegeven hoe de hypotheekschuld in Nederland zich in de afgelopen jaren, tot en met eind 2019, heeft ontwikkeld. Hieruit blijkt dat de totale Nederlandse hypotheekschuld in 2013 in absolute bedragen iets afnam, maar in de daaropvolgende jaren weer is toegenomen. Hoewel de absolute hypotheekschuld nooit hoger is geweest dan nu, daalt de hypotheekschuld ten opzicht van het bruto binnenlands product al een aantal jaar. Internationaal gezien zijn de private schulden van Nederlandse huishoudens, die voornamelijk bestaan uit hypotheekschulden, nog steeds hoog. Alleen in Denemarken en Zwitserland is de private schuldenlast hoger. 
 
Door onder andere het invoeren van de aflossingseis voor het verkrijgen van (hypotheek)renteaftrek zullen veel huishoudens aflossen op de hypotheekschuld. Dit maakt huishoudens minder kwetsbaar voor een restschuld bij verkoop van de woning. En draagt tevens bij aan de financiële weerbaarheid van huishoudens. In internationaal perspectief zijn de LTV-ratio’s van Nederlandse huishoudens bij het afsluiten van een hypotheek nog steeds hoog. In Nederland sluit ongeveer 60% van de starters een hypotheek met een LTV boven de 90%. Terwijl in veel andere Europese landen het vaak niet mogelijk is om een hypotheek met een LTV van meer dan 90% af te sluiten. 
 
Verder valt uit de monitor op te maken dat huishoudens steeds meer zijn gaan lenen ten opzichte van hun inkomen. Niet voor alle consumenten is (zo goed als) maximaal lenen de meest passende keuze. Een consument die ervoor kiest om het maximale hypotheekbedrag te lenen, zal waarschijnlijk moeten besparen op andere uitgaven. Er blijft minder ruimte over om te sparen of op een andere wijze vermogen op te bouwen. Daarnaast is er weinig ruimte voor het opvangen van een lager inkomen. De minister is van mening dat consumenten zich hiervan bewust moeten zijn. Hij ziet een belangrijke verantwoordelijkheid voor hypotheekadviseurs om de consument te wijzen op de betaalbaarheidsrisico’s bij een hogere Loan-To-Income (LTI) en samen met de consument te beoordelen of de bijbehorende maandlasten passend en verantwoord zijn. 
 
Wat de gevolgen van Covid-19 zijn op de Nederlandse woningmarkt en de hypotheekschulden is niet in deze monitor meegenomen. Wel blijkt dat de Nederlandse woningeigenaren er nu een stuk beter voor staan dan aan de start van de vorige crisis. 

Aanpak van aflosvrije hypotheken 

Het afgelopen jaar is veel werk verzet door de AFM en de sector om de risico’s die voortvloeien uit aflosvrije hypotheken in kaart te brengen en te beperken. Er is een beter beeld ontstaan van de grote verscheidenheid aan huishoudens met een aflosvrije hypotheek. Niet elke aflosvrije hypotheek is problematisch. Van belang is dat de klant is geïnformeerd en een bewuste keuze maakt over de afgesloten aflosvrije hypotheek. En waar nodig of gewenst actie onderneemt. Een deel van de klanten met een aflosvrije hypotheek zal wel degelijk actie moeten ondernemen om problemen aan het einde van de looptijd te voorkomen. Wanneer klanten geen maatregelen kunnen of willen nemen, vindt de minister het belangrijk dat de aanbieder of adviseur in gesprek blijft met de klant om te kijken of er alsnog een oplossing geboden kan worden. De minister zal erop toezien dat dit onderwerp ook in de toekomst de juiste aandacht krijgt. 
 
Lees hier de volledig Kamerbrief en de hypotheekschuldmonitor